Er zijn veel maatschappelijke problemen die om onze aandacht vragen. Vaak ontbreekt het echter aan voldoende informatie om ons van die problemen een genuanceerd beeld te vormen. Wat via media tot ons komt is immers vaak versnipperd en de context van de feiten komt er nauwelijks in aan bod. Daarom is een bundel bijdragen van onderzoekers die zich in maatschappelijke thema’s hebben vastgebeten relevant. Omdat hun uiteenzettingen opgevat worden als lessen zijn ze ook toegankelijk. Met de 21^stereeks Lessen voor de XXIste eeuw houden we opnieuw de vinger aan de pols van het actueel wetenschappelijk onderzoek over actuele thema’s....

Spannend om aan deze geweldige serieLessen voor de XXIe Eeuween bijdrage te mogen leveren, temeer ik zelf een kind ben van de twintigste eeuw en moet toegeven dat ik de ontwikkelingen van de eenentwintigste eeuw niet altijd bijhoud. Vooral op technologisch gebied loop ik achter, hoeveel van mijn tijd ik ook voor of achter een scherm doorbreng.

Dus wie ben ik om lessen te delen … Ik ben me er terdege van bewust dat wij als kind bij lange na niet de kennis hadden die kinderen van negen of tien jaar oud nu hebben over de wereld om...

Onderzoekers worden in hun werk vaak geprikkeld door nieuwsgierigheid. In de loop van 2010 werden wij als onderzoekers door een journalist gevraagd naar een reactie op de toen pas verschenen nieuwe politiestatistieken van de federale politie. Daaruit zou blijken dat ‘de jeugdcriminaliteit met 78% gestegen was’. Onze nieuwsgierigheid werd aangesproken, vooreerst omdat die cijfers ons onbekend waren (de politie produceert naar ons weten geen cijfers met betrekking tot jeugdcriminaliteit), en vervolgens omdat een stijging van 78% ons intuïtief en op basis van andere statistieken met betrekking tot jeugdcriminaliteit, ook gewoon vreemd in de oren klonk. In die statistieken, die we...

De Europese keuze voor een koolstofarme samenleving tegen 2050 impliceert een massale toename van elektriciteitsopwekking uit hernieuwbare energiestromen (zon, wind, water). De huidige elektriciteitsvoorziening vereist een aantal grondige aanpassingen om met de bijbehorende variabiliteit om te gaan, zonder de bevoorradingszekerheid en het comfort te verminderen, of de kostprijs te verhogen. Intelligente energienetten zijn een noodzakelijke stap om die omwenteling mogelijk te maken. Ze combineren het elektriciteitsnet met een meet-en regelinfrastructuur (gebaseerd op informatie-en communicatietechnologie), om verschillende nieuwe toepassingen mogelijk te maken. Ze laten toe om de elektriciteitsvraag op het -aanbod af te stemmen, om de opwekking van elektriciteit beter te...

Deze bijdrage bevat een schematisch overzicht van de uiteenzetting die werd gehouden in het kader van de lessenreeksLessen voor de XXIe eeuw.

Bij de bespreking en analyse van de denksporen voor een vernieuwd fiscaal evenwicht dient men noodzakelijkerwijze uit te gaan van de uitdagingen waarvoor men vandaag staat in de Belgische fiscale leefwereld. Ook is het noodzakelijk de huidige fiscale en budgettaire omgevingsfactoren in concrete cijfers te duiden, opdat de haalbaarheid en het al dan niet bereikbare evenwicht van diverse denkpistes kunnen worden geschetst.

Het overzicht van de theoretische benaderingen en oplossingen bij de hertekening van de fiscale evenwichten,...

Waar staan we in het hervormen van ons financiële systeem, zes jaar na de quasi implosie ervan? Het antwoord op deze vraag is van wezenlijk belang voor de komende generaties. We proberen in deze bijdrage een overzicht voor niet-specialisten te bieden waarin zowel een terugblik als een vooruitblik wordt gegeven op de in vele opzichten historische crisis die we sinds 2008 hebben beleefd en waarvan we de nasleep voelen tot op de dag van vandaag.

Het is nuttig om de gebeurtenissen sinds 2008 te structureren aan de hand van twee verschillende crisissen: enerzijds een crisis van het wereldwijde financiële systeem...

Nadat farmaceutische bedrijven het ontwikkelingsprogramma van een nieuw innovatief geneesmiddel beëindigd hebben, en de klinische studies het vooropgestelde resultaat hebben aangetoond, zullen zij een registratieaanvraag indienen. Dit kan dan aanleiding geven tot een vergunning, waarmee ze het geneesmiddel in de handel mogen brengen. Maar het is algemeen aanvaard dat de ‘doorbraak’ van een nieuw geneesmiddel er pas echt komt nadat het ook is terugbetaald.

De registratie van de meeste en zeker de innovatieve geneesmiddelen vindt al jaren uitsluitend op Europees niveau plaats. Generische geneesmiddelen zijn minder uniform geregulariseerd, en afhankelijk van het originele geneesmiddel kunnen zij zowel Europees als nationaal...

Om het verschijnsel van secularisatie te schetsen, laat ik eerst drie Nederlandse dichters aan het woord. Het eerste gedicht van Martinus Nijhoff kun je omschrijven als religieus. Het dateert uit de jaren 1930.

De moeder de vrouw

Ik ging naar Bommel om de brug te zien.

Ik zag de nieuwe brug. Twee overzijden

die elkaar vroeger schenen te vermijden,

worden weer buren. Een minuut of tien

dat ik daar lag, in ’t gras, mijn thee gedronken,

mijn hoofd vol van het landschap wijd en zijd

laat mij daar midden uit de oneindigheid

een stem vernemen dat mijn oren klonken. a...

De titel van deze bijdrage klinkt vele lezers allicht provocatief, om niet te zeggen apocalyptisch in de oren; het relativerende vraagteken zal daaraan nauwelijks iets verhelpen. Blijkbaar hangt er rond literatuur vandaag een sfeer van crisis. Waar tot in het recente verleden cultuur, kunst en literatuur nog resoluut werden aangeprezen als waardevolle en heilzame factoren, bij uitstek in een onoverzichtelijk geworden wereld, lijkt die pregnantie vandaag allerminst nog vanzelfsprekend. Sterker nog, niet enkel de waarde en het nut, maar het voortbestaan zelf van zoiets als literatuur wordt hardop in vraag gesteld. Literatuur is tegenwoordig niet langer maatschappelijk een zekerheid en...

De invloedrijke Oostenrijkse bouwmeester en denker Adolf Loos (1870-1933) poneerde in het begin van de twintigste eeuw de stelling dat enkel het grafmonument en het gedenkteken behoren tot de architectuur. De rest moet beschouwd worden als een activiteit die wij kunnen rangschikken als een pure bouwactiviteit. Alles wat wij niet letterlijk kunnen gebruiken, wat tot de wereld van ons geheugen behoort, is volgens Loos architectuur. Daarom wordt grafschending ervaren als een zeer ernstige vorm van maatschappelijk misdrijf; het is een aanval op de herinneringen die wij koesteren, op datgene dat het louter functionele overstijgt.

Deze visie van Loos is misschien...

Hoe moeten we tegen 2050 in een veranderende wereld negen miljard mensen op een kwalitatieve stedenbouwkundige en architecturale manier huisvesten?

Dit is een vraagstuk dat reeds lange tijd speelt, maar omwille van de steeds groeiende wereldpopulatie, almaar meer aan belang wint. Vernieuwend programmatorisch onderzoek en herdenken van programma’s, zowel op economisch, sociaal als ecologisch vlak, om aan dergelijke maatschappelijke problemen een antwoord te kunnen bieden, is onlosmakelijk verbonden met de discipline Architectuur en Stedenbouw en is ook de essentie van de masteropleiding Architectuur in Sint-Lucas.

In de beleidsnota van 2009-2014, geschreven door Vlaams minister Philippe Muyters, wordt geschat dat er...

De toeristische industrie is nu al de grootste (momenteel behoort ruim 8% van het totale aantal globale jobs tot één van de sectoren van de toeristische industrie) en, ondanks de aanhoudende economische malaise, blijft het ook nog eens de snelst groeiende industrie van de wereldeconomie. Wereldwijd zijn er in 2013 volgens de UN-WTO ongeveer¹ miljard mensen op vakantie gegaan. Het ziet ernaar uit dat deze groei zich de komende jaren niet alleen verder doorzet, maar misschien zelfs wel versnelt.

Ondanks het enorme belang van de sector voor de samenleving wordt er in de academische wereld nog maar weinig belangstelling besteed...

Turbulentie, turbulentie en nog eens turbulentie: dat is de omgeving waarin organisaties zich vandaag bewegen. Verandering, verandering en nog eens verandering: dat is het antwoord dat hedendaagse organisaties daarop formuleren. Zo luidt althans in een notendop de boodschap waarop het bont genootschap van organisatieobservatoren zijn toehoorders voortdurend vergast. Organisatorische verandering lijkt daardoor een van de voornaamste sociale problemen of risico’s van de hedendaagse samenleving geworden te zijn. Onderzoek na onderzoek toont echter aan dat het niet zo’n vaart loopt. Vergelijkt men de snelheid waarmee relatievormen en huishoudtypen de voorbije decennia getransformeerd zijn, neemt men een kijkje in een kerk om...

Kanker is een ziekte die wereldwijd miljoenen mensen treft. In 2012 werden er 14 miljoen nieuwe gevallen van kanker gemeld en stierven er 8,2 miljoen mensen aan deze ziekte. Daarmee is het een van de belangrijkste doodsoorzaken wereldwijd. Het aantal nieuwe gevallen per jaar blijft stijgen en wordt geschat op 22 miljoen in het jaar 2032. In de westerse wereld zijn het ziektebeeld en de overlevingskansen voor de meeste vormen van kanker over de laatste halve eeuw aanzienlijk verbeterd. Volgens het Amerikaanse National Institute of Health (NIH) is de gemiddelde overlevingskans van 5 jaar voor alle kankers gestegen van ongeveer...

De algemeen aanvaarde opvatting over wetenschap definieert deze onderzoeksactiviteit als een systematische onderneming die kennis opbouwt en organiseert onder de vorm van toetsbare verklaringen en voorspellingen over de natuur en het universum. In die opvatting gebruikt de wetenschappelijke methode technieken als systematische observatie, metingen en experimenten die moeten leiden naar objectiveerbare kennis en is de voornaamste drijfveer van de onderzoeker het nastreven van inzicht en het communiceren daarvan op een publiek verifieerbare wijze. De afgelopen jaren hebben verschillende gebeurtenissen er echter toe geleid dat de onberispelijke reputatie van de wetenschap ernstig onder druk komt te staan.

In Nederland kwamen recent...