Het klimaat is aan het veranderen. Het zal in de komende eeuwen op aarde warmer worden en dat heeft lokaal sterk uiteenlopende gevolgen. Die mondiale klimaatverandering wordt ten minste deels door de mens veroorzaakt, namelijk door de uitstoot van broeikasgassen. Voor de houdbaarheid van de aarde op de lange termijn is een stabiele concentratie van broeikasgassen noodzakelijk. Om die stabilisatie te realiseren, zullen de emissies ver beneden het huidige niveau moeten komen te liggen. Die wenselijkheid vormt het uitgangspunt van het klimaatbeleid.

Het klimaatprobleem is bij uitstek een exponent van de nieuwe generatie van ‘lastige milieuproblemen’ (wrr 2003b), die de...

Er zijn serieuze aanwijzingen dat er een klimaatprobleem is, al bestaat daarover geen zekerheid. Verwijzend naar het voorzorgsbeginsel zijn de aanwijzingen te sterk om te negeren, waarmee de vraag naar een verstandige mate van voorzorg overigens nog niet is beantwoord. Onderzoek van gerenommeerde wetenschappers en instituten naar het klimaatprobleem is er in overvloed. Dit rapport zou daar weinig aan toevoegen. Dit hoofdstuk beoogt daarom slechts summier de aard en omvang van het klimaatprobleem te schetsen, alsmede een beeld te geven van het klimaatbeleid op dit moment.

Paragraaf 2.1 geeft de huidige stand van de kennis over het klimaat weer. Paragraaf...

Het klimaat verandert onvermijdelijk. Emissiereductie heeft pas effecten op lange termijn. De reeds opgebouwde voorraad co₂-equivalenten in de atmosfeer is dermate groot (gegeven de verblijftijd van de gassen) dat de komende honderd jaar hoe dan ook een verdere opwarming zal optreden. Het is allerminst zeker dat internationaal voldoende coördinatievermogen kan worden opgebouwd voor succesvolle emissiereductie. Maar zelfs als dat zou lukken, kan een succesvolle emissiereductie het opwarmingsproces niet voorkomen; zij kan slechts leiden tot beperking van de temperatuurstijging in de komende eeuw en van de uiteindelijke temperatuurstijging in de eeuwen die komen. Aanpassing aan een veranderend klimaat is daarom hoe...

Waar op de wereld broeikasgassen (ghg’s) worden uitgestoten of geabsorbeerd, maakt voor het klimaat niet uit. Emissiereductie als oplossingsrichting voor het klimaatprobleem is daarmee in technische zin een mondiale uitdaging. In dit hoofdstuk wordt daarom vanuit een mondiale optiek gekeken naar emissiereductie als technisch-strategisch vraagstuk. Daarbij gaat het zowel om de invulling van emissiereductieroutes als om de timing van die routes.

Omdat emissiereductiemaatregelen overal genomen kunnen worden, worden hun potentie en kosteneffectiviteit niet bepaald door de nationale situatie maar door de mondiale situatie. Dat maakt het bijvoorbeeld van belang te kijken naar het Nederlandse 50/50-beleid, waarbij de helft van de...

Het klimaat behoort tot de ondeelbare publieke goederen op mondiaal niveau. Publieke goederen worden alleen voortgebracht en goed beheerd als liftersgedrag voldoende wordt tegengegaan. Op nationaal niveau is er een overheid om publieke goederen voort te brengen en te beheren; op internationaal niveau is men aangewezen op minder effectieve oplossingen in termen van onderhandeling en bilaterale of multilaterale afspraken. De huidige voortrekkers van internationale coördinatie van mitigatie – Japan en de Europese Unie (eu) – zijn momenteel al niet in staat om de jaarlijkse netto mondiale uitstoot beslissend te beïnvloeden, ongeacht hun bereidheid daartoe en ongeacht de kosten ervan. Op...

Een effectief en efficiënt klimaatbeleid vereist een ongewone combinatie van realisme en ambitie: het realisme vertrekt vanuit het bestaande, maar kan daarvan onvoldoende loskomen; de ambitie richt zich op wat nodig is, maar ontaardt zonder realisme in luchtfietserij.

In het afgelopen decennium heeft het aan ambitie niet ontbroken. De Europese Unie (eu) heeft met het vaststellen van de 2 °C-doelstelling het voortouw genomen. Volgens deze doelstelling mag in het jaar 2100 de temperatuur maximaal 2 °C boven het pre-industriële niveau uitkomen. Bovendien is er internationale overeenstemming bereikt over het algemene doel de gevaarlijke menselijke invloed op het klimaat te vermijden....