Wat zijn deLessen voor de eenentwintigste eeuw? Een helder antwoord op deze vraag luidt als volgt: de lessen zijn een eenvoudige vorm van wetenschapscommunicatie. Ze brengen nieuwe inzichten, ontdekkingen en toepassingen naar een publiek buiten het eigen vakgebied en dit door gebruik te maken van multimedia. Op de eerste plaats zijn het een reeks échte lessen, in de beste betekenis van dat woord. Een spreker deelt zijn kennis, kunde en enthousiasme met een ruim publiek. Alle encyclopedieën, databanken, videokanalen en bibliotheken ten spijt, blijft de ervaring onverkort overeind: een goede spreker die zijn eigen vakgebied kent, kan voor mensen...

Op dit ogenblik vindt er een klimaatverandering plaats, voornamelijk als gevolg van de uitstoot van broeikasgassen die wordt veroorzaakt door menselijke activiteiten.

De impact daarvan zal zeer aanzienlijk zijn. De grootste schade zal in de ontwikkelingslanden worden opgetekend, maar ook België zal worden getroffen.

Er zullen drastische ingrepen nodig zijn om de gevolgen te bestrijden die het onvermijdelijke resultaat zijn van de opwarming veroorzaakt door emissies uit het verleden. Deze ingrepen zijn van essentieel belang, voornamelijk omdat ze een antwoord moeten bieden op de gevolgen op korte termijn, omdat zelfs de allerstrengste reductiemaatregelen in de komende decennia niet zullen kunnen...

Godsdiensten hebben een moeilijke verhouding met godsdienstige beelden en beeldenverering. Sommige godsdiensten zijn extreem beeldvijandig: geen enkele religieuze handeling of geen enkel gebed mag gebeuren via een zinnelijk beeld, noch via een afbeelding van de aanbeden godheid noch via afbeeldingen van zaken die iets anders dan de godheid representeren.Andere godsdiensten dan weer verheffen beeldenverering tot de hoogste vorm van religieuze devotie. Voor deze godsdiensten is niet het gebruik van godsdienstige beelden heiligschennis, maar de verwerping ervan. In alle godsdiensten vind je voor-en tegenstanders van beeldenverering. Dat is in de joods-christelijke traditie niet anders. Een complexe relatie tot godsdienstige beelden vind...

Een belangrijke vraag bij het wereldvoedselvraagstuk is hoe groot het draagvlak van de aarde is om mensen op een duurzame wijze te voeden. In andere woorden, hoeveel mensen kan onze planeet onderhouden zonder de natuurlijke hulpbronnen van bodem en water te ondermijnen voor toekomstige generaties? De draagcapaciteit, aldus gedefinieerd, wordt niet alleen bepaald door fysische en biologische mogelijkheden van de aarde om noodzakelijke voeding, kleding en andere essentiële producten te leveren, maar ook om in andere behoeften van de mens te voorzien en tevens het globale milieu op zo’n wijze te behouden dat de aanwezige ecosystemen bewaard blijven (Dudal 1997,...

Goed eten is zowel een genoegen als een noodzaak. De manier waarop we eten is een doorslaggevende factor voor onze gezondheid en ons algemeen welbevinden. Dat hebben we voor het grootste deel zelf in de hand. We bepalen zelf wat, wanneer en in welke hoeveelheid we iets eten. De laatste jaren toonde wetenschappelijk onderzoek aan dat een heleboel zogenaamde welvaartsziekten in de hand gewerkt worden door een ongezonde levenswijze, met name een onevenwichtige voeding, onvoldoende lichaamsbeweging en roken. Uiteraard spelen ook nog andere factoren zoals erfelijkheid een rol, maar omgeving is nog steeds (en dit zal ook niet veranderen) de...

De ontwikkeling van kinderen speelt zich niet af in een vacuüm, maar hangt onder meer af van de relationele ervaringen die zij opdoen. De relaties met ouders en andere gezinsleden zijn daarbij van onmiskenbaar belang. Ook relaties buiten het gezin hebben evenwel een impact. In deze bijdrage wordt in een eerste deel stilgestaan bij de relatie die kinderen vormen met hunouders. Deze relatie bekijken we vanuit de gehechtheidstheorie, een van de meest vruchtbare kaders waarbinnen de betekenis van ouder-kindinteracties voor de ontwikkeling van kinderen werd gethematiseerd.Meer recent wordt in onderzoek niet alleen aandacht besteed aan het gezin, maar ook...

In internationale vergelijkingen valt Vlaanderen telkens weer op door zijn uitstekende onderwijsprestaties. Het meest geciteerde onderzoek, uitgevoerd door de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) staat bekend onder de naam PISA (Programme for International Student Assessment) en is gebaseerd op steekproeven bij ettelijke tienduizenden vijftienjarigen in een veertigtal landen. De gemiddelde scores van de Vlaamse leerlingen op wiskunde-, taal- en wetenschapstoetsen liggen telkens bij de wereldtop, en voor wiskunde stond ons land zelfs op de eerste plaats. Veel minder rooskleurig is echter de reputatie van ons land op het vlak van (sociale) ongelijkheid in die prestaties. Enkel de Franse...

Meer dan ooit tevoren in onze geschiedenis bevinden we ons in een milieucrisis. Natuurlijk hebben mensen zich altijd weer moeten aanpassen aan hun veranderende omgeving en ze hebben altijd opnieuw moeten zoeken naar levensvatbare evenwichten met die omgeving. Het zou ook naïef zijn te denken dat er vroeger op aarde geen ingrijpende en wereldomvattende milieuveranderingen plaatsgevonden hebben.¹ Het is trouwens niet de eerste keer dat mensen geconfronteerd worden met een levensbedreigende en maatschappelijk ontredderende milieu- of grondstoffencrisis.² Wel heeft de huidige crisis een sinds mensenheugenis ongekende schaal: ze treft mensen wereldwijd (niet alleen in beperkte geografische context) en ze stelt...

Uit het feit dat humor in zijn diverse verschijningsvormen zo vertrouwd aanwezig is in ons dagelijkse leven, zou men kunnen afleiden dat humor zichzelf als onderzoeksobject allang overbodig heeft gemaakt. Is het bovendien absoluut noodzakelijk om iets waaraan we zoveel plezier beleven, aan een verstikkende wetenschappelijke beschrijving te onderwerpen? Toch levert een grondige analyse van humor heel wat interessante inzichten op over een fenomeen dat ondanks zijn lichtvoetige, speelse karakter wel degelijk ook een aantal ernstige sociale, cognitieve en emotionele functies vervult.

In een poging om humor in zijn essentiële aspecten beter te doorgronden, dringen zich een heleboel vragen op...

Zowat elfduizend jaar geleden werd er in Mesopotamië al gerst geteeld en een goede vijfduizend jaar geleden werd door de Sumeriërs waarschijnlijk het eerste ‘gerstenat’ gebrouwen met gekiemd graan en met gist als overblijfsel van vorige brouwsels. In het oude Egypte werd bier beschouwd als een geschenk van de goden. Net als in Mesopotamië waren er al verschillende soorten (lichte bieren, zoete bieren, gemberbieren …), die vaak na spontane gisting waren verkregen. Bij de Grieken en de Romeinen werd het bier de drank der armen en barbaren, ter vervanging van de dure wijn. In China gebruikte men al voor onze...

Het lijdt geen twijfel dat statistiek meer en meer een vooraanstaande rol speelt in de toegepaste wetenschappen, en zeker in de biomedische wetenschappen.Deze prominente rol vinden we terug in vakliteratuur,maar ook in onderwijsprogramma’s. Toch worden nog al te vaak verkeerde methodes gebruikt, of worden resultaten van correcte analyses verkeerd geïnterpreteerd, wat leidt tot foute en schijnbaar tegenstrijdige conclusies. Zo kan de indruk gewekt worden dat met statistiek alles te bewijzen valt.

Onlangs stelde Robert May (2004) inSciencehet misbruik van wiskunde in de biologie aan de kaak. Hij gaf een aantal voorbeelden waarbij verkeerde mathematische modellen hebben geleid tot...

Het aantal mensen met dementie zal de komende jaren fors stijgen. Dit heeft grote implicaties voor de samenleving. Mensen met dementie zijn bij voortschrijding van de ziekte aangewezen op anderen: familie, vrienden, professionele hulpverleners. Er zijn mensen die zelf hun stervensmoment willen bepalen als zij dement zouden worden. Zij vinden het verval van persoonlijkheid waarmee dementie gepaard gaat, ontluisterend en voor zichzelf onaanvaardbaar. Sommigen denken in dit verband aan euthanasie als mogelijkheid om de totale aftakeling te vermijden.

In België en Nederland is euthanasie sinds 2002 bij een aantal patiëntencategorieën wettelijk toegelaten, mits de toepassing van strikte zorgvuldigheidscriteria. Euthanasie wordt...

Met de Amerikaanse presidentsverkiezingen van november 2008 en het aantreden van de nieuwe president op 20 januari 2009 lijkt een einde te zullen komen aan een Amerikaans presidentschap waarvan het buitenlandse beleid een niveau van controverse heeft bereikt dat ongezien was sinds de dagen van Ronald Reagan, tenminste als we naar de internationale controverse rond dat beleid kijken. De acht jaren van George W. Bush hebben het imago van de Verenigde Staten in de wereld alvast geen goed gedaan. Niet dat er op het einde van de Clintonperiode geen imagoproblemen voor de Verenigde Staten bestonden. Maar alleszins was het daarmee...

Stamcellen liggen aan de basis van elk leven. Gevormd door de versmelting van eicel en spermatozoïde, zullen zij vanaf de bevruchting, in een serie van delingen en differentiaties, aanleiding geven tot de vorming van alle organen van het menselijke lichaam.

De basiskarakteristieken van een stamcel beslaan naast differentiatie tot rijpere nakomelingen, echter ook een ongelimiteerde zelfvernieuwing, wat hen in principe tot bronnen van ‘eeuwig leven’ kan maken.

Er bestaat een duidelijkehiërarchiein typen van stamcellen. Totipotente stamcellen, geoogst uit de morula tot in het achtcellig stadium van ontwikkeling, kunnen naast een volledig embryo ook een placenta en navelstreng maken....